การผ่าคลอด หรือการผ่าตัดคลอด โดยทั่วไปเป็นการทำคลอดที่แพทย์แนะนำสำหรับคุณแม่ที่ไม่สามารถคลอดธรรมชาติได้ ไม่ว่าจะด้วยข้อบ่งชี้สุขภาพของตัวแม่เอง หรือปัญหาเกี่ยวกับทารก ไม่ควรผ่าคลอดเกิน 3 ครั้ง เพราะทุกครั้งที่มีการผ่าตัดมดลูกจะเกิดแผลเป็น พังผืดมากขึ้นๆ ยิ่งผ่ามากครั้งเท่าไหร่ โอกาสที่พังผืดจะดึงรั้งอวัยวะภายในที่อยู่ใกล้กับมดลูกเข้ามาใกล้ก็มีมากขึ้นไปด้วย เมื่อมีการผ่าตัดครั้งต่อๆ ไป จึงทำให้การผ่าตัดมีความซับซ้อนและมีความเสี่ยงมากยิ่งขึ้น
ดังนั้นการตัดสินใจผ่าตัดคลอดแต่ละครั้ง แพทย์จะต้องประเมินความเสี่ยงก่อนทุกครั้ง และหากจำเป็นต้องผ่าคลอด แพทย์จะแนะนำให้ผ่าคลอดก่อนเจ็บท้องเพราะจะปลอดภัยที่สุด
บางกรณีคุณแม่ผที่ผ่านการผ่าคลอดแล้วสามารถกลับมาคลอดธรรมชาติได้ หากแพทย์ตรวจดูแล้วว่า การผ่าคลอดครั้งที่ผ่านมาต้องเป็นแนวขวางเท่านั้น ครรภ์ไม่ใหญ่มาก แม่มีสุขภาพแข็งแรง ไม่มีภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งครรภ์เป็นพิษ
ผ่าคลอดแล้ว ท้องต่อๆ ไปก็ต้องผ่าคลอดอีกนะ หลายคนน่าจะเคยได้ยินประโยคทำนองนี้มาบ้าง ถ้าหากคำกล่าวนี้ “เป็นจริง” แล้วอย่างนั้นในชีวิตผู้หญิงคนหนึ่งๆ ที่ผ่านการผ่าคลอดมาแล้ว จะยังสามารถผ่าคลอดได้กี่ครั้งจึงจะปลอดภัย และไม่เสี่ยง
ผ่าคลอดได้กี่ครั้ง
การผ่าคลอด หรือการผ่าตัดคลอด โดยทั่วไปเป็นการทำคลอดที่แพทย์แนะนำสำหรับคุณแม่ที่ไม่สามารถคลอดธรรมชาติได้ ไม่ว่าจะด้วยข้อบ่งชี้สุขภาพของตัวแม่เองหรือปัญหาเกี่ยวกับทารก
แม้การ ผ่าคลอด จะเป็นวิธีที่ปลอดภัยทั้งคุณแม่และทารก แต่เมื่อขึ้นชื่อว่า “ผ่า” แล้วก็ไม่ต่างจากการผ่าตัดอื่นๆ ที่ร่างกายจะมีความบอบช้ำ เนื่องจากการผ่าคลอดแต่ละครั้งแพทย์ต้องกรีดเปิดชั้นผิวหนังต่างๆ ลงไปถึง 5 ชั้นด้วยกัน จึงจะสามารถกรีดเปิดมดลูกเพื่อนำทารกออกมาจากถุงน้ำคร่ำได้
ก่อนจะเย็บมดลูกและชั้นผิวหนังต่างๆ เข้าด้วยกันทีละชั้นๆ จนครบ ถือเป็นอันเสร็จสิ้น ดังนั้นหลังผ่าคลอดจึงต้องอาศัยการฟื้นตัวของบาดแผลนานหลายเดือนขึ้นอยู่กับสุขภาพของแม่แต่ละคน หลังจากแผลผ่าตัดหาย ก็จะทิ้งรอยแผลเป็นไว้ที่มดลูกรวมทั้งมีพังผืดเกิดขึ้นเหล่านี้ทำให้มดลูกยืดหยุ่นตัวได้น้อยลง เมื่อมดลูกมีการขยายตัวจากการตั้งครรภ์อีกครั้ง ยิ่งขยายตัวมากเท่าไหร่มดลูกก็มีโอกาสปริแตกได้มากเท่านั้น ยิ่งในช่วงเจ็บท้องคลอดที่มดลูกจะบีบรัดตัวตามธรรมชาติถี่ขึ้นๆ ก็ยิ่งมีโอกาสมดลูกปริแตกได้ง่ายขึ้น
สำหรับคำถามที่ว่า “ผ่าคลอดได้กี่ครั้ง” คำแนะนำโดยทั่วไปคือ ไม่ควรผ่าคลอดเกิน 3 ครั้ง เพราะทุกครั้งที่มีการผ่าตัดมดลูกจะเกิดแผลเป็น พังผืดมากขึ้นๆ ยิ่งผ่ามากครั้งเท่าไหร่ โอกาสที่พังผืดจะดึงรั้งอวัยวะภายในที่อยู่ใกล้กับมดลูกเข้ามาใกล้ก็มีมากขึ้นไปด้วย
เมื่อมีการผ่าตัดครั้งต่อๆ ไป จึงทำให้การผ่าตัดมีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้น รวมทั้งเพิ่มความเสี่ยงที่เครื่องมือผ่าตัดจะทำอันตรายต่ออวัยวะข้างเคียงเหล่านี้ได้ เช่น ทำให้กระเพาะปัสสาวะฉีกขาด ทะลุ ส่วนของลำไส้ได้รับบาดเจ็บ
ดังนั้นการตัดสินใจผ่าตัดคลอดแต่ละครั้ง แพทย์จะต้องประเมินความเสี่ยงก่อนทุกครั้ง และหากจำเป็นต้องผ่าคลอด แพทย์จะแนะนำให้ผ่าคลอดก่อนเจ็บท้องเพราะจะปลอดภัยที่สุด
ผ่าคลอดแล้ว คลอดเองได้ไหม
แม้ว่าโดยทั่วไปหากท้องแรกเป็นการผ่าคลอด ไม่ว่าด้วยเหตุผลใดก็ตาม สำหรับในท้องที่สอง แพทย์มักแนะนำให้ผ่าคลอดด้วย โดยให้ผ่าคลอดก่อนเจ็บท้องเพราะจะปลอดภัยที่สุด
แต่ก็มีบางกรณีเช่นกันที่ท้องที่สอง หรือสาม ที่คุณแม่สามารถกลับมาคลอดธรรมชาติได้ แต่ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวิจารณญาณของแพทย์ด้วยที่ต้องตรวจดูว่า
– การผ่าคลอดครั้งที่ผ่านมาต้องเป็นแนวขวางเท่านั้น
– ขนาดของครรภ์ไม่ใหญ่มาก เหมาะแก่การคลอดธรรมชาติ
– ขนาดของอุ้งเชิงกรานมีความเหมาะสมที่จะคลอดธรรมชาติได้
– แม่มีสุขภาพแข็งแรง ไม่เคยมีปัญหาเกี่ยวกับมดลูกมาก่อน
– ไม่มีภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งครรภ์เป็นพิษ
นอกจากนี้แพทย์ยังต้องเตรียมวางแผนรับมือกรณีฉุกเฉิน รวมทั้งเตรียมทีมบุคลากรด้านอื่นๆ เพิ่มเติม เช่น วิสัญญีแพทย์ ทีมดังกล่าวจะพร้อมรับมือกับเหตุไม่คาดฝันที่อาจเกิดระหว่างคลอด เช่น หากมดลูกเริ่มมีอาการจะปริ หรือแตก การผ่าคลอดฉุกเฉินจะสามารถช่วยชีวิตแม่และทารกได้ทันท่วงที